درمان ضایعات وزیکولو بولوس پوستی

اگر تاول‌های کوچک یا بزرگ روی پوست، دهان یا مخاط بدن ظاهر شده، ممکن است با یکی از شایع‌ترین ضایعات پوستی به نام ضایعات وزیکولو بولوس (Vesiculobullous Lesions) روبرو باشید.

برای بیمارانی که به این عارضه مبتلا هستند آنچه که اهمیت بالایی دارد دلایل عفونت یا آلرژی هستند، در حالی که متخصصان به دنبال جزئیات تشخیص افتراقی مثل پمفیگوس یا پمفیگوئید می‌گردند.

تاول‌های پوستی مثل حباب‌های آب روی پوست هستند که می‌توانند دردناک باشند، اما اغلب با مراقبت ساده بهبود می‌یابند بنابراین اگر به یکباره آن‌ها را در صورت خود دیدید، ممکن است از ویروس یا آلرژی باشد توصیه می‌کنیم در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

ضایعات پوستی چیست و وزیکولو بولوس چه نشانه‌هایی دارد؟

تصور کنید یک روز صبح بیدار می‌شوید و متوجه چندتا تاول کوچک یا بزرگ روی پوست خود می‌شوید؛ شاید دردناک باشند، شاید هم فقط خارش داشته باشند. این‌ها می‌توانند ضایعات پوستی باشند که یکی از انواع شایع آن‌ها، ضایعات وزیکولو بولوس است.

ضایعات پوستی به هر نوع تغییر غیرعادی در پوست گفته می‌شود، از یک لکه قرمز ساده تا تاول‌های پر از مایع که انگار پوست شما حباب‌های کوچکی ساخته است. حالا بیایید دقیق‌تر نگاه کنیم که این ضایعات وزیکولو بولوس چه هستند و چرا باید به آن‌ها توجه کنیم.

البته ممکن است در بعضی از عمل‌ها مثل ترمیم پوست در تومور فک فرآیند بازسازی در طرح درمان بیمار قرار بگیرد.

وزیکولو بولوس‌ها در واقع تاول‌هایی هستند که در پوست یا حتی داخل دهان، چشم‌ها یا بخش‌های داخلی بدن مثل دستگاه گوارش ظاهر می‌شوند. وزیکول‌ها تاول‌های ریز (کوچک‌تر از ۵ میلی‌متر) هستند، مثل حباب‌های ریز روی پوست، و بولاها تاول‌های بزرگ‌ترند.

این تاول ها چه شکلی هستند؟

این تاول‌ها گاهی پر از مایع شفاف‌اند، گاهی هم خونی یا چرکی. نکته مهم اینجاست که این ضایعات فقط یک مشکل ظاهری نیستند؛ گاهی می‌توانند علامتی از یک بیماری جدی‌تر باشند، مثل یک عفونت یا مشکل ایمنی در بدن.

در ایران، این مشکل بیشتر در میانسالان و سالمندان دیده می‌شود، شاید به خاطر ویروس‌های شایع یا حتی داروهایی که مصرف می‌کنیم. این تاول‌ها می‌توانند حسابی آزار دهنده باشند، مثلا موقع غذا خوردن اگر در دهان باشند، یا حتی باعث شوند به خاطر ظاهرشان خجالت بکشید. بدتر از آن، اگر مراقب نباشید، ممکن است عفونت کنند و دردسر بزرگ‌تری درست کنند.

تاول‌ها مثل بادکنک‌های پر از آب روی پوست یا داخل دهان هستند. گاهی به خاطر یک ویروس ساده مثل تب‌خال ایجاد می‌شوند، گاهی هم بدن شما به خودش حمله می‌کند اگر زود به پزشک بروید، راحت‌تر درمان می‌شوید.

طبقه‌بندی ضایعات وزیکولو بولوس: از کجا می‌آیند؟

فکر کنید پوست شما مثل یک دیوار محافظ است. حالا اگر این دیوار ترک بردارد یا حباب‌هایی رویش بزنند، حتما دلیلی دارد. ضایعات وزیکولو بولوس انواع مختلفی دارند و هر کدام داستان خودشان را دارند. پزشکان با توجه به این که چه چیزی این تاول‌ها را به وجود آورده، تصمیم می‌گیرند چطور درمان کنند. بیایید با هم نگاهی به شایع‌ترین انواعش بیندازیم:

ضایعات عفونی: وقتی ویروس‌ها پوست را به بازی می‌گیرند

تا حالا تب‌خال زده‌اید؟ یا شاید آبله‌مرغان دوران کودکی‌تان را یادتان باشد؟ این‌ها نمونه‌های کلاسیک ضایعات وزیکولو بولوس عفونی هستند که ویروس‌ها مقصرشان‌اند:

• هرپس سیمپلکس ویروس (HSV): این ویروس همان عامل تب‌خال است که معمولا دور لب یا جاهای حساس‌تر ظاهر می‌شود. تاول‌های کوچک و دردناکی درست می‌کند که انگار پوست‌تان می‌سوزد.
• واریسلا زوستر ویروس (VZV): یادتان می‌آید وقتی بچه بودید و آبله‌مرغان گرفتید؟ یا شاید بعدها زونا زده باشید؟ این ویروس تاول‌های گسترده‌ای روی پوست درست می‌کند که گاهی حسابی خارش دارند.
• کوکساکی ویروس: این یکی بیشتر بچه‌ها را اذیت می‌کند. بیماری دست، پا و دهان می‌آورد که تاول‌های ریز داخل دهان و روی دست و پا ایجاد می‌کند. اگر بچه‌تان تب کرد و این تاول‌ها را دیدید، احتمالا کار همین ویروس است.

این ویروس‌ها مثل مهمان‌های ناخوانده‌اند که اگر زود سراغ‌شان بروید، با داروهای ضد ویروسی می‌شود بیرون‌شان کرد.

این عفونت‌ها معمولا مسری هستند و از طریق تماس مستقیم منتقل می‌شوند.

برای اینکه نگرانی شما رفع شود و شدت جدی بودن عارضه را درک کنید، فکر کنید به یک سرماخوردگی پوستی؛ ویروس‌هایی مانند آن‌هایی که تب‌خال ایجاد می‌کنند، باعث این تاول‌ها می‌شوند و با داروهای ضد ویروسی بهبود می‌یابند.

ضایعات خودایمنی

در این گروه، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خود حمله می‌کند. نمونه‌های کلیدی:

• پمفیگوس ولگاریس (Pemphigus Vulgaris): ضایعات تاولی در دهان و پوست که اغلب با زخم‌های باز همراه است. این بیماری بیشتر در سنین ۴۰-۶۰ سالگی دیده می‌شود.
• پمفیگوئید بولوزا (Bullous Pemphigoid) : تاول‌های بزرگ روی پوست، معمولا بدون درگیری دهان، و اغلب در افراد بالای ۶۰ سال.
• درماتیت هرپتی‌فورمیس (Dermatitis Herpetiformis) : تاول‌های خارش‌دار مرتبط با بیماری سلیاک، که با رژیم غذایی بدون گلوتن بهبود می‌یابد.

این بیماری‌ها نیاز به بررسی ایمونولوژیک دارند که توسط پزشک متخصص و معالج آزمایش و بررسی می‌شوند و در ادامه روند درمان به شما خواهند گفت که چه داروهایی را مصرف کنید و چگونه آن را درمان کنید.

به طور خلاصه بدن شما فکر می‌کند پوست خودش دشمن است و به آن حمله می‌کند، مثل یک آلرژی داخلی که با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی کنترل می‌شود.

ضایعات ژنتیکی

این نوع ارثی هستند و از بدو تولد یا کودکی ظاهر می‌شوند:

• اپیدرمولیز بولوزا (Epidermolysis Bullosa) : پوست بسیار حساس که با کوچک‌ترین ضربه تاول می‌زند. انواع مختلفی مانند ساده، جانکشنال و دیستروفیک دارد.

این بیماری‌ها اغلب مادام‌العمر هستند و نیاز به مراقبت‌های حمایتی دارند.

شاید تا به حال در مورد این عارضه شنیده باشید که می‌گویند فلانی پوست شیشه‌ای است، این عارضه از والدین به ارث می‌رسد و درمان آن بیشتر مراقبتی است تا ریشه‌ای.

آیا ممکن است داروها باعث ایجاد این عارضه ها شوند؟

بله درست است، ممکن است برخی داروها یا آلرژی‌ها باعث این ضایعات شوند، مانند:

• واکنش‌های دارویی (Drug-Induced) : داروهایی مثل پنی‌سیلین یا  NSAIDها.
• آلرژیک: مانند درماتیت تماسی یا استیونس جانسون سندرم.

بهتر است بدانید جای نگرانی وجود ندارد و این موارد معمولا با قطع عامل محرک بهبود می‌یابند. گاهی یک قرص ساده می‌تواند پوست را تاول بزند اگر دارو جدیدی مصرف کردید و تاول زدید، سریع به پزشک بگویید.

برای مقایسه انواع ضایعات وزیکولو بولوس، جدول زیر را ببینید:

تظاهر بالینی ضایعات وزیکولو بولوس

علایم وابسته به نوع متفاوت است، اما معمولا شامل:

• در پوست: تاول‌های پر از مایع شفاف یا خونی، همراه با قرمزی و خارش.
• در دهان و مخاط گوارشی: تاول های دهانی که خوردن و حرف زدن را سخت می‌کند.
• علائم: تب، خستگی، یا در موارد شدید، عفونت پخش شده

در کودکان، ضایعات وزیکولو بولوس اغلب عفونی هستند، در حالی که در بزرگسالان، خودایمنی شایع‌تر است.

روش‌های تشخیص ضایعات وزیکولو بولوس

دکتر شهاب الدین عزیزی با ویزیت شما چگونه نوع ضایعه را تشخیص می‌دهد؟

• معاینه بالینی: بررسی ظاهر تاول‌ها و سابقه پزشکی و مهمتر از آن‌ها بررسی داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید
• بیوپسی و هیستوپاتولوژی: نمونه‌برداری از پوست برای بررسی زیر میکروسکوپ
• ایمونوفلورسانس: تشخیص آنتی‌بادی‌های خاص همچون IgG در پمفیگوئید
• آزمایش‌های خون: جستجوی آنتی‌بادی‌ها یا نشانه‌های عفونت

تفاوت پمفیگوس و پمفیگوئید در محل جدایی لایه‌های پوست است: در پمفیگوس، درون اپیدرم؛ در پمفیگوئید، زیر اپیدرم.

آنچه که در اولین مراجعه ممکن است برای شما اتفاق بیافتد این است که دکتر پوست شما را معاینه می‌کند و شاید یک تکه کوچک پوست بردارد تا ببیند مشکل از کجاست، مثل یک آزمایش ساده خون.

تشخیص افتراقی در مرحله بعد

این ضایعات را باید از موارد دیگر تشخیص داد و جدا کرد

• تفاوت پمفیگوس و پمفیگوئید: پمفیگوس بیشتر مخاطی، پمفیگوئید پوستی.
• افتراق با زخم‌های آفتی یا لیکن پلان: آفت‌ها بدون تاول، لیکن پلان با ضایعات سفید.
• ضایعات عفونی خودایمنی: عفونی‌ها اغلب با تب همراه هستند.

این اتفاق به این دلیل قابل اهمیت است که همه تاول‌ها یکسان نیستند، دکتر باید چک کند که عفونت است یا مشکل ایمنی.

درمان و مدیریت ضایعات وزیکولو بولوس

در این زمان و طی درمان بهتر است موارد و مراحل زیر را به دقت زیر نظر بگیرید و به درستی انجام دهید، اگر با داروها آشنا نیستید نگران نباشید پزشک و یا تیم پزشکی ما آن ها را به شما توضیح خواهد داد و حتی طریقه مصرف آن‌ها را به شما می‌گویند:

• دارویی: کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزون) برای خودایمنی؛ داروهای ایمونوساپرسیو مانند آزاتیوپرین، مایکوفنولات یا ریتوکسی‌مب برای موارد شدید.
• مراقبت: حفظ کامل بهداشت دهان، پانسمان کردن زخم، تغذیه مناسب برای جلوگیری از عفونت.
• برای کودکان: درمان ضایعات وزیکولو بولوس در کودکان اغلب حمایتی است، با تمرکز بر ویروس‌ها.
• مشاوره بین‌رشته‌ای: متخصص پوست، دندانپزشک و روماتولوژیست.

اولین موردی که به احتمال زیاد طبق تصمیم دکتر انجام می‌َشود در موارد دارویی، قطع دارو است. درمان احتمالا با قرص‌های ضد التهاب شروع می‌شود اگر شدید باشد، داروهای قوی‌تر، اما همیشه زیر نظر پزشک.

چقدر باید نگران عارضه وزیکولو بولوس باشم؟

ضایعات عفونی مثل عارضه وزیکولو بولوس بیشتر خوب می‌شوند، اما خودایمنی‌ها ممکن است مزمن باشند. عوارض شامل عفونت ثانویه، اسکار یا در موارد نادر، بدخیمی همچنین پیگیری طولانی‌مدت ضروری است، به ویژه برای ضایعات وزیکولو بولوس خود ایمنی.

در کل بیشتر افراد خوب می‌شوند، اما چک‌آپ منظم کمک می‌کند تا مشکل برنگردد، بنابراین به هیچ عنوان مراجعه مجدد به پزشک برای پیگیری را دست کم نگیرید و آن را در برنامه منظم خود در نظر بگیرید.

درمان ضایعات وزیکولو بولوس در کلینیک دکتر شهاب الدین عزیزی

ضایعات وزیکولو بولوس می‌توانند چالش‌برانگیز باشند، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، قابل مدیریت هستند. علت‌های متنوع از عفونی تا ژنتیکی، تشخیص با بیوپسی و ایمونوفلورسانس، درمان با داروهای ایمنی برای ایجاد این بماری وجود دارد. اگر علائمی مثل تاول‌های پوستی یا مخاطی دارید، سریع به متخصص پوست مراجعه کنید.

برای مشاوره تخصصی برای رفع این مشکل و جراحی در ناحیه فک، صورت و دهان با تیم ما تماس بگیرید.